Ravage, kunst en cultuur in tijden van conflict.
Met Sigrune, op de valreep naar Leuven gespoord, om deze tentoonstelling te bezoeken.
Ravage begint bij de brand van de Leuvense universiteitsbibliotheek.
Maar daar blijft het niet bij. Ravage is van alle tijden, is overal en heeft verschillende gezichten.
In 1914 gebeurt het onverwachte.
De Leuvense universiteitsbibliotheek gaat in vlammen op.
Deze brand is het vertrekpunt van Ravage en plaatst Leuven in een groter verhaal.
Leuven was niet de eerste verwoeste stad, en ook niet de laatste. Maar de brand in de universiteitsbibliotheek blijft een van de schokkendste vernielingen uit de Eerste Wereldoorlog.
Een stad en het erfgoed dat in vlammen opgaat of verwoest wordt, blijft een terugkerend thema in de literatuur en schilderkunst.
De Leuvense universiteitsbibliotheek gaat in vlammen op.
Deze brand is het vertrekpunt van Ravage en plaatst Leuven in een groter verhaal.
Leuven was niet de eerste verwoeste stad, en ook niet de laatste. Maar de brand in de universiteitsbibliotheek blijft een van de schokkendste vernielingen uit de Eerste Wereldoorlog.
 |
| Ieper |
Een stad en het erfgoed dat in vlammen opgaat of verwoest wordt, blijft een terugkerend thema in de literatuur en schilderkunst.
 |
| Ieper |
 |
| De kerk van Nieuwpoort |
 |
| Henri Bles "Landschap met de brand van Sodom" 16e eeuw |
Met Troje en Sodom als mythische voorbeelden, en steden zoals Leuven, Reims, Jeruzalem, Constantinopel, Hiroshima en Beiroet als hedendaagse drama's.
 |
| Simon de Vlieger "De brand van Troje" 1631 |
 |
DE VERSCHRIKKING VAN DE OORLOGNAAR PETER PAUL RUBENS
De poorten van de tempel van Janus staan open terwijl de god van de oorlog aan een nieuwe campagne begint. Europa, gekleed in het zwart, is wanhopig. Venus, de godin van de liefde, probeert Mars uit alle macht tegen te houden. Tevergeefs echter. De eerste slachtoffers zijn al gevallen, een man en een vrouw. Door de luit die de vrouw beschermt, herken je haar als de personificatie van de muziek. Met de passer in de hand is de man de personificatie van de architectuur. Ook de literatuur en de beeldende kunst maken geen schijn van kans: Mars vertrappelt een boek en een tekening van de Drie Gratiën
|
 |
| "De totale vernietiging van de stad Luik door Karel de Stoute" Miniatuur 15e eeuw |
 |
| J.M. Turner "De brand van Constantinopel" |
 |
| De ruines in de voorsteden van Dresden 18e eeuw |
De dertien stalen constructies van de Palestijnse kunstenaar Mona Hatoum vormen een apocalyptisch stadslandschap. Het metaal is zwaar beschadigd en lijkt beschoten. Door de imposante schaal en beklemmende sfeer van de installatie confronteert de kunstenaar je met de fysieke ervaring van geweld. Hierdoor krijgt de titel, Bunker, een wrange ondertoon: hier vindt niemand bescherming.
De installatie roept ondanks de afwezigheid van architecturale details associaties op met talloze vernielde steden die bijna dagelijks het nieuws halen. Toch zijn sommige constructies van dit verlaten stadslandschap gebaseerd op herkenbare gebouwen uit de Libanese hoofdstad Beiroet.
 |
| Cai Guo-Qiang Black Fireworks Project for Hiroshima 2008 |
De Chinese kunstenaar Cai Guo-Qiang stelt in zijn ‘Black Fireworks. Project for Hiroshima, 2008’ voor hoe hij in 2008 zwart vuurwerk lanceerde tegen de helderblauwe hemel van Hiroshima, aan de ruïnes van de Genbaku Dome. Hier ontplofte op 6 augustus 1945 de allesverwoestende atoombom. UNESCO verklaart deze ruïne in 1996 tot werelderfgoed. Vandaag de dag is de site een symbool van vrede geworden. Op de plek waar een allesverzengend vuur ooit de ondergang bracht, zet Guo-Qiang vuur in als metafoor van de heropleving. Vanuit dit vuurwerkspektakel maakte Cai een van zijn bekendste Gunpowder Paintings, de explosies opnieuw creëerend met buskruit op papier. |
| AMERICAN WELFARE – COMMISSION FOR RELIEF IN BELGIUM - FLORIS JESPERS |
Al een dag na de brand van Leuven wordt er in Parijs een Comité van Academici
opgericht dat zich inspant voor de heropbouw van de bibliotheek. Uit de hele
wereld stromen de steunbetuigingen en donaties van boeken of geld binnen. De Amerikanen
komen met een wel hele gulle gift: zij beloven om na de oorlog een nieuwe
bibliotheek te bouwen in Leuven.
Als dank voor die vrijgevigheid schenkt België dit gigantisch wandtapijt
aan de Amerikanen. Centraal staat de Leuvense bibliotheek, terwijl links de
door Herbert Hoover opgezette Amerikaanse voedselhulp in beeld komt. Rechts zie
je de tussenkomst van de Amerikanen op het Europese slagveld. Hoover staat ook
in het midden van het tapijt. Hij omklemt de doktersbul die hij in 1924 van de
KU Leuven kreeg. Op het wandtapijt lees je: “The United States saved Belgium from starvation during the war.
When peace came they helped to rebuild the country and its scientific
institutions.”
Gefascineerd door geschiedenis gaat Fernando Bryce op zoek naar propagandamateriaal van de Eerste Wereldoorlog in België, Frankrijk en Duitsland. In deze nieuwe creatie voor Ravage concentreert hij zich op de propagandastrijd die volgt op de vernietiging van de Leuvens universiteitsbibliotheek en de kathedraal van Reims na een Duitse aanval.
Het resultaat is een reeks inkttekeningen, vertrekkend van oude krantenknipsels, prentkaarten, posters, en andere propaganda. De ideologisch getinte terminologie van “Kultur”, “civilisation” en “barbarij”, die aan weerszijden van het front gebruikt werden om de vijand in een negatief daglicht te stellen, staan centraal. De verschillen tussen deze reproducties en de oorspronkelijke documenten laten zien hoe we de geschiedenis voortdurend reconstrueren
Keizers en
Kunstrovers
Kunst en cultuur
worden niet enkel vernietigd, maar ook geroofd.
Al sinds de Oudheid maken plunderingen deel uit van vrijwel elke
oorlog. Romeinse keizers droegen jun
oorlogsbuit mee tijdens hun triomftocht.
Napoleon koesterdde de droom om een immens imperiaal museum te vullen
met kunst uit de veroverde gebieden en ook Hitler had plannen voor zo’n museum.  |
MAY THE ARROGANT NOT PREVAIL - MICHAEL RAKOWITZ |
De Iraakse Ishtarpoort uit 575 v. Chr is een van de meest beroemd, geroofde kunstwerken.
Begin 20ste eeuw ontmantelt een Duitse archeoloog de volledig poort om hem herop te bouwen in het Berlijnse Pergamonmuseum.
Nabij de antieke ruïnes van Babylon staat een reconstructie van de Ishtarpoort uit de jaren 1950.
Michael Rakowitz maakt een replica uit verpakkingen van Arabische levensmiddelen met kleuren die corresponderen met de originele poort. De titel van dit werk is afgeleid van de naam van de processieweg die begon aan de Ishtarpoort: Ay-ibur-sabu.
Het werk van de Palestijns-Amerikaanse kunstenares Emily Jacir (°1970, Palestina) is politiek geëngageerd en gaat dieper in op het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Jacir gebruikt verschillende media zoals film, fotografie, performance, video, tekst en geluid. Ze stelde reeds tentoon in het Guggenheim Museum New York en was met het werk ex-Libris te zien op dOCUMENTA 13 (2012).
Ravage toont ex-Libris (2010-2012), een werk over de vernietiging en plundering van boeken in 1948 in de Palestijnse gebieden door Israël. Zij verrichtte gedurende twee jaar onderzoek in de Nationale Bibliotheek in Jeruzalem en nam foto’s van de boeken, ondergebracht in de catalogus onder de noemer 'A.P.' (abandoned property). Het werk stelt vragen bij intellectueel bezit en restitutie van boeken. Het leidt ons terug naar de aanleiding voor deze tentoonstelling, de vernietiging van boeken en de bibliotheek in Leuven.
